Σας είχα υποσχεθεί ότι θα ανεβάσω μια μικρή αναφορά από το εργαστήριο μετάφρασης που κάναμε στο Κέντρο Λογοτεχνών και Μεταφραστών Ρόδου… και να που ήρθε αυτή η ώρα 🙂
Να σας πω μόνο ότι είχα μεγάλο άγχος γιατί ενώ περιμέναμε το πολύ 10 άτομα (σε ένα μικρό νησί δεν περίμενα ότι το ενδιαφέρον για τη μετάφραση θα ήταν τόσο μεγάλο) όταν μίλησα με τις υπεύθυνες του κέντρου την ημέρα πριν το εργαστήριο μου είπε ότι είχαν δηλώσει συμμετοχή ήδη… 40 άτομα! Καταλαβαίνετε τον πανικό μου!!!
Είχα προετοιμαστεί με αρκετά θεωρητικά στοιχεία τα οποία τελικά λόγω χρόνου και του αριθμού των συμμετεχόντων δε χρειάστηκαν αλλά ίσως σας ενδιαφέρουν:
Aπό το δίλημμα του Κικέρωνα για “ελεύθερη” ή “κατά λέξη” μετάφραση μέχρι τη διάκριση του Jacobson σε ενδογλωσσική, διαγλωσσική και διαμεσική ή διασημειολογική μετάφραση και μια μικρή αναδρομή στην ιστορία της μεταφρασεολογίας: την έννοια της “διαφάνειας” που είσήγε ο Lawrence Venuti στη μεταφραστική ηθική (π.χ. λογοτεχνία και μετάφραση του Ναζισμού, φεμινιστική κριτική) αλλά και τη θεωρία του Σκοπού και της λειτουργίας (Skopos theory) της δεκαετίας του ’70-80 και την ερμηνευτική κίνηση του Steiner ως την ολιστική προσέγγιση της Mary Shnell-Hornby, η μετάφραση από πάρεργο έχει αναδειχθεί πλέον σε επιστήμη που διδάσκεται σε ανώτερα ιδρύματα διεθνώς.
(Εάν θέλετε περισσότερα στοιχεία οι σύνδεσμοι οδηγούν σε κάποια βιβλία της σύγχρονης βιβλιογραφίας για τη μετάφραση αλλά αν θέλετε ακόμα περισσότερα, μπορείτε να μου στείλετε e-mail )
Το εργαστήριο είχε δύο μέρη: στο πρώτο η εξαίρετη συνάδελφος Γεωργία Ζακοπούλου, με την οποία κάναμε μαζί το εργαστήριο μίλησε λίγο για τη μετάφραση σαν τέχνη και το ρόλο του μεταφραστή και στη συνέχεια μας έδωσε ένα κείμενο από το βιβλίο του Juan Marse, Caligrafia de los Suenos στο ισπανικό πρωτότυπο αλλά και σε αγγλική και γαλλική μέτάφραση. Κάναμε ουσιαστικά σύγκριση των μεταφράσεων και μέσα από αυτή συζητήσαμε για τις δυνατότητες της κάθε γλώσσας, τις μεταφραστικές δυσκολίες και πιθανές λύσεις.
Στο δεύτερο μέρος, παρουσιάσαμε ένα μικρό slideshow με διάφορα είδη κειμένων τα οποία μπορεί να αντιμετωπίσει ένας μεταφραστής λογοτεχνίας:
Από ποίηση…
Μέχρι ένα εφηβικό μυθιστόρημα…
ή graphic novel…
Και έπειτα περάσαμε στο δεύτερο κείμενο προς μετάφραση, από αγγλικά αυτή τη φορά. Σε αυτό δεν κάναμε σύγκριση αλλά προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε τα πιο απαιτητικά σημεία του κειμένου και να δώσουμε εφικτές και εμπνευσμένες λύσεις.
Απόσπασμα για μετάφραση:
gRaCeFULLY
SEPTEMBER 5
————————————————————————
Because there are 176 definitions for the word loser on urbandictionary.com.
Don’t Be a Statistic
————————————————————————
Hey bitches!
Ah, the beginning of another school year. And I’m back with all the shit that’s not fit to print…
So while you’ve all been whiling away the summer in Southampton, or on Nantucket or in the South of France, perfecting your tennis game or your pas de deux, or training for your first marathon, or basking in your latest chess championship, I’ve spent the summer keeping track of the back and forth of our dear faculty members. Mr. Zaritski went out to UC Berkeley to teach at a science camp for crazy-smart kids. Word has it the parents had him fired week two because he smelled. Mrs. Pearl took a Latin lover and learned to pole dance in Miami. Kidding. She didn’t actually have a lover, of course. Who would ever want to sleep with her?
Πάντως έχω να πω ότι η μεγαλύτερη επιτυχία του σεμιναρίου ήταν ότι οι συμμετέχοντες ήταν όλοι άτομα με πολύπλευρα ενδιαφέροντα και καλλιεργημένα, που συμμετείχαν ουσιαστικά, με δημιουργικές παρεμβάσεις στη μεταφραστική διαδικασία. Χάρηκα πολύ που τους γνώρισα και χάρη στο μεγάλο ενδιαφέρον που υπήρξε ίσως να γίνει και κάποιο δεύτερο, πιο αναλυτικό εργαστήριο 🙂 Ένας ακόμα λόγος που με κάνει να αγαπώ αυτή τη δουλειά!!!
Εξαιρετικό ποστ Φωτεινή μου, συγχαρητήρια και στις δυο σας για το υπέροχο σεμινάριο!!! Κρίμα που είμαστε τόσο μακριά κι όσο για το επόμενο… κοντά στο καλοκαίρι παρακαλώ και να μας ειδοποιήσεις από πριν να κανονίσουμε τα εισιτήρια μας!! 🙂
Όσο για τη μετάφραση, δυστυχώς μπορώ να φανταστώ πόσο δύσκολη υπόθεση είναι. Πολλοί δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι σε κάποια έργα δεν γίνεται πιστή μετάφραση λέξη προς λέξη αλλά μια πιο ελεύθερη απόδοση κι ειδικά στο θέμα του υποτιτλισμού ταινιών κάθε μέρα έχω γκρίνια από τους μαθητές μου (“Μα, κυρία, εμάς μας είπατε ότι η τάδε λέξη σημαίνει αυτό ενώ στην ταινία το υποτίτλισαν αλλιώς. Λάθος μας τα λέτε;”) χαχα! Στο επόμενο θα ασχοληθείτε καθόλου με υποτιτλισμό; Αν ναι, μακάρι να βιντεοσκοπηθεί κιόλας ώστε να μπορώ να το χρησιμοποιώ σαν επιχείρημα στους μαθητές μου!! 😀
Φιλάκια πολλά!!!
Σε ευχαριστω πολύ!!! μακάρι να ερχόσασταν όλοι!!! Όσο για τον υποτιτλισμό είναι μια μεγάλη και πονεμένη ιστορία, πολύ δύσκολος χώρος! Σου έχω μια ιδέα για τους μαθητές σου όμως: γιατί δεν τους βάζεις μια ασκηση με καρέ από ταινίες να μεταφράσουν αυτοι τους υπότιτλους; με συγκεκριμένο περιθώριο χώρου όπως ακριβώς και στις ταινίες! Και μερικούς τίτλους (εκεί θα πέσει πολύ γέλιο!) είμαι σίγουρη ότι θα το ευχαριστηθούν και θα καταλάβουν και πολλά πράγματα για τη διαδικασία!!!
Το είχα εφαρμόσει παλαιότερα αυτό που λες, αλλά τα παράτησαν στις πρώτες κιόλας λεζάντες (γιατί άραγε;;;). Άστα, το ‘χω εξηγήσει εκατομμύρια φορές (γιατί κάτι εξυπνάκηδες έρχονται και με την ατάκα “ο υποτιτλιστής δεν ξέρει τί του γίνεται”), αλλά πάλι τα ίδια! Να μη μιλήσω δε, για τις μεταφράσεις των τίτλων που αναφέρεις! Εκεί να δεις τί μάχες γίνονται!!!! Μόνη μου τα λέω, μόνη μου τ’ακούω!! 🙁
Πω πω… εξαιρετικά ενδιαφέρον… κρίμα που ζω μακριά, αλλά οι πληροφορίες πολύτιμες! 😉
Έχω υποτιτλίσει πριν μερικά χρόνια video από ομιλίες του Κρισναμούρτι, φυσικά και ήταν δύσκολο αλλά συγχρόνως και συναρπαστικό!
Χίλια ευχαριστώ Φωτεινή!
Καλή συνέχεια εύχομαι!
ΑΦιλάκια πάντα καρδιάς! <3
Επειδή γράφω άρθρα και στα ελληνικά και στα αγγλικά ξέρω πόσο απαιτητική δοκιμασία είναι το να αποδώσεις τη σημασία των λέξεων από τη μια γλώσσα στην άλλη χωρίς να θεωρείς πως αλλάζεις τελείως το νόημα του κειμένου. Κι αν εμένα μου παίρνει αρκετό χρόνο απλά να μεταφράσω άρθρα, δε θέλω να ξέρω πόσο χρόνο και κόπο θέλει να μεταφράσεις ένα βιβλίο! Άξιοι όλοι οι μεταφραστές και η δουλειά που κάνουν! Θα ‘θελα πολύ να ήμουν στο σεμινάριο σας!
Μα δεν είναι απίστευτα περίεργο/δύσκολο; Είναι σαν να γράφεις κάτι στα ελληνικά κι ύστερα να πρέπει να κάνεις μες στο μυαλό σου switch off τα ελληνικά και switch on τα αγγλικά για να το αποδώσεις και στην άλλη γλώσσα. Ακούγεται κωμικό έτσι όπως το λέω μα πραγματικά έτσι νιώθω όταν το κάνω. (κείμενα από τα ελληνικά στα ισπανικά για να είμαι ειλικρινής, διότι με τα αγγλικά… απλά δεν “το’χω”!).
Μπράβο ρε θηρίο! Γιατί τα ισπανικά εύκολα τα ‘χεις;
Και η διαδικασία είναι ακριβώς έτσι όπως την περιγράφεις!
Απαπα!! Απ’ όπου κι αν το δεις, όλες οι γλώσσες δύσκολες είναι! (Ακόμα κι η μητρική μας δύσκολη είναι, άσχετα που στον προφορικό λόγο τις περισσότερες φορές τη “σκοτώνουμε”).
Ήρωες οι μεταφραστές!
Ήρωες!!! 😀
Χειροκροτώ αυτό που είπες για την ελληνικη γλώσσα! Την έχουμε ξεσκίσει την καημένη πραγματικά!
Θα προσπαθήσω να διαβάσω το ποστ σου το Σ/Κ. Ευχαριστούμε που μοιράζεσαι μαζί μας τα νέα σου. Η φώτο από Ρόδο είναι καταπληκτική. Προς στιγμή νόμιζα είναι Γένοβα, Ιταλία! Φιλιά.
Σε ευχαριστώ πολύ Μάγδα!!! Η Ρόδος είναι πανέμορφη αν και καμιά φορά και στο πιο ωραίο μέρος του κόσμου να μένουμε ξεχνάμε να το χαιρόμαστε! 🙂
Φαίνεται ότι έχετε κάνει πολύ καλή δουλειά και μπράβο σας!Η τόσο μεγάλη ανταπόκριση δεχνει για μένα πόσο “διψάει” ο κόσμος για πολύπλευρη γνώση.Μακάρι να ήμουν εκεί,θα ερχόμουν σίγουρα!
Υ.Γ. Το κτίριο είναι πανέμορφο!
Αχ πόσο με γεμίζουν χαρά τα καλά σου λόγια! Είναι ό,τι καλύτερο τις μέρες που νιώθεις εγκλωβισμένος και αδυνατείς να δεις τα θετικά 🙂
Μπράβο σας Φωτεινή μου!!! Φαντάζομαι μαζί με την αγωνία έρχεται κι η χαρά της δημιουργίας διπλάσια!! 🙂 Να σαι σίγουρη σε λίγο καιρό θα γεμίζουν κι άλλες αίθουσες κι άλλες τόσες!!
Καλή επιτυχία να έχετε με δημιουργικό οίστρο!!
Οποτε μπορέσεις επίσης, στείλε μου και τα στοιχεία σου για την μυστική μας ανταλλαγή στο mail!!
Την Κυριακή θα ναι έτοιμη κι η λίστα με τα blogs!!
Φιλάκια πολλά και καλό σ/κ να χεις κοπέλα μου!! 🙂
Μαριλένα μου γλυκιά σε ευχαριστώ μακάρι να γίνουν όλα όπως τα λές <3 Εννοείται θα σου στείλω στο μαίηλ το συντομότερο! τέλεια ιδέα και πιστεύω θα γίνουν πολλά όμορφα πραγματάκια!
Όμορφη ανάρτηση
Φιλάκια …
Ευχαριστώ πολύ!!! 🙂 Καλό Σ/Κ!!!
Μα τι ωραία δουλειά που γίνεται εδώ και τι χαρά να μπορούν ν’ ανταλλάσσουν απόψεις όσοι μεταφράζουν… μπράβο σ’ όλους! 😀
Πολλές φορές παρακολουθώντας ταινίες στα Γαλλικά και στ’ Αγγλικά, “εκνευρίζομαι” όταν στον υποτιτλισμό βρίσκω λάθη που αλλάζουν όλο νόημα της φράσης… θέλει πολύ προσοχή και ειδικά θέλει κάτι παραπάνω από καλή γνώση της γλώσσας, θέλει και νοημοσύνη!!! 😛
ΑΦιλάκια σε όλους και καλή μας συνέχεια! 🙂
Χεχε ναι, Στεφανία! έχω κι εγώ την ίδια “διαστροφή” αλλά τις περισσότερες φορές υποθέτω πως έπρεπε να θυσιάσουν κάτι για να κρατήσουν κάτι άλλο, είναι τόσο μεγάλη σπαζοκεφαλιά! Γενικά το χιούμορ και η “αργκό” έχουν πολύ μεγάλες δυσκολίες και απαιτήσεις που δεν περιορίζονται στη γνώση της γλώσσας… Καλό Σάββατο και Κυριακή, φιλιά!!!
Καλημέρα και καλό μήνα
Καλως σε βρήκα
Τι όμορφο μπλοκ είναι αυτό;
Με πολλά ενδιαφέρονται θέματα
Είσαι κι απο Ρόδο; Κατάλαβα καλά;
Η κολλητη μου ειναι απο κει και το αγαπω αυτο το μερος
Ελπιζω να τα λεμε
Φιλια
Καλώς ήρθες Κική!Σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια! Θα χαρώ να σε βλέπω εδώ και να διαβάζω και τα δικά σου ενδιαφέροντα κείμενα!
Φ.
[…] Σας είχα υποσχεθεί ότι θα ανεβάσω μια μικρή αναφορά από το εργαστήριο μετάφρασης που κάναμε στο Κέντρο Λογοτεχνών και Μεταφραστών Ρόδου… και να που ήρθε αυτή η ώρα 🙂 Να σας πω μόνο ότι είχα μεγάλο άγχος γιατί ενώ περιμέναμε το πολύ 10 άτομα (σε ένα μικρό νησί δεν περίμενα ότι το ενδιαφέρον για τη… […]
[…] translation & language Μετάφραση – μια άσκηση ισορροπίας σε τεντωμένο σκοινί Μεζεδάκια της χειμερινής ώρας Διεκδικώντας το […]